Tetramorium caespitum

To jest forum o mrówkach występujących w Polsce

Moderatorzy: slodkie_ciacho, Moderatorzy

patry090
Posty: 614
Rejestracja: ndz 25 kwie, 2010
Lokalizacja: łodzkie

pn 21 sty, 2013

Mój artykuł o tym gatunku, może komuś się przyda ;) Komentarze i własne obserwacje mile widziane. Artykuł był wcześniej publikowany na antstats.pl.

Tetramorium caespitum (Murawka darniowiec)


Bardzo mała, pospolita w północnej i środkowej Polsce mrówka, jednak na południu spotykana znacznie rzadziej. Robotnice mają od 2,5 mm do 4mm. Wielkość robotnic jest ściśle związana z wielkością koloni. Królowa ma 7-8mm i jest błyszcząco czarna. Robotnice są ciemnobrunatne, jednak kolor jest dość zmienny – nawet w obrębie jednej koloni znajdują się bardzo jasne i bardzo ciemne osobniki. Posiadają żądło, nie jest ono jednak w stanie przebić się przez ludzką skórę. Samice są smukłe i poruszają się powoli. Nogi, czułki i żuwaczki jaśniejsze od reszty ciała. Samiec jest czarny i ma około 6mm. Monomorficzna i ściśle monoginiczna, jednak możliwa jest pleometrozja.

Tryb życia

Mrówka ta jest bardzo płodna – cykl rozwojowy od jajka do robotnicy trwa w sprzyjających warunkach mniej niż cztery tygodnie. Królowa składa olbrzymie ilości jaj nawet do kilkudziesięciu na dzień, co sprawia, że kolonie często przekraczają 50 000 osobników. Gniazda buduje głównie na suchych, dobrze nasłonecznionych, piaszczystych terenach. Tworzy kopczyki z ziemi wydrążonej podczas budowy podziemnych korytarzy. Gniazda są płytkie. Nierzadko kolonie znajdują się pod kamieniami lub w kępach trawy.
Co ciekawe jest to polski odpowiednik południowoeuropejskich żniwiarek. Murawka bardzo chętnie zjada pyłek kwiatowy, orzechy, a także nasiona roślin rosnących wokół nas – wszelkiego rodzaju traw, mlecza, słonecznika, lnu itd. Podstawą diety są jednak małe bezkręgowce, a nawet małe, martwe kręgowce. Korzystają ze spadzi mszyc korzeniowych, rzadziej mszyc nadziemnych.
Kolonie zakłada w sposób klasztorny. Po rójce, która odbywa się od czerwca do połowy lipca wcześnie rano (od godziny 7 do 10), królowe masowo poszukują miejsca na założenie gniazda. Królowa po wykopaniu norki składa kilkadziesiąt jaj, jednak robotnic będzie znacznie mniej bo około 6-10. W trakcie wychowu potomstwa może zajść pleometrozja, dzięki której wzrastają szanse na dalszy rozwój koloni. Robotnice pojawiają się po 4 tygodniach i od razu zaczynają zdobywać pożywienie. Nadliczbowe królowe zaczynają wtedy walczyć między sobą, dopóki nie zostanie jedna, zwykle najpłodniejsza matka. Zjawisko to jest bardzo brutalne – żaden inny gatunek, który obserwowałem nie jest tak agresywny pozbywając się nadmiaru matek. Często zdarza się, że jeśli królowych było więcej niż 5, żadna nie przeżywa walk lub zostaje trwale okaleczona.
Tetramorium caespitum jest bardzo agresywna. Zaniepokojona biega z rozwartymi żuwaczkami i atakuje nieprzyjaciela. Liczebnością nadrabia małe rozmiary i dzięki temu eliminuje każdą inną kolonię za swoim terenie. W częstych wojnach pomiędzy koloniami tego samego gatunku bierze udział mnóstwo robotnic. O dziwo, takie zachowania rzadko kończą się tragicznie, ponieważ walki odbywają się na zasadzie zapasów i mają na celu głównie przestraszenie przeciwnika i jego wyniesienie poza teren kontrolowany, a nie jego zabicie.

Hodowla

Dla murawki nadaje się praktycznie każdy typ formikarium, jednak biorąc pod uwagę jej naturalny sposób gniazdowania najlepsze jest poziome gniazdo z ziemnym, lub piaskowym wypełnieniem. Sam jednak trzymałem ten gatunek przez pewien czas w pionowym gnieździe z korkiem i nie zauważyłem najmniejszego negatywnego wpływu na kondycję koloni. (Aktualnie świetnie rozwijają się w poziomym betonowym. Ważna jest szczelność, ponieważ małe robotnice są w stanie wcisnąć się w najmniejszą szparę. Trzeba zapewnić dobry system nawadniania gniazda, ponieważ te mrówki bardzo łatwo zalać. Dogrzewanie nie jest konieczne, jednak utrzymywanie temperatury około 25* C, daje przyspieszony rozwój, jednocześnie nie skraca w znaczący sposób długości życia robotnic i królowej.
Pokarm energetyczny, czyli miód należy podawać kilka razy w tygodniu małymi kropelkami np. za pomocą wykałaczki, ponieważ robotnice łatwo się topią. Podstawą są jednak drobne owady, do których mrówki zawsze powinny mieć dostęp. Dodatki typu nasiona i pyłek kwiatowy nie są konieczne, jednak urozmaicają obserwację i z pewnością korzystnie wpływają na kolonie.
Tetramorium bardzo lubią bawić się piaskiem. Zasypują zjedzone owady, karmnik, uparcie budują kopczyk przy wejściu go gniazda. W sporej koloni (kilkaset robotnic) cały czas jakaś robotnica przerzuca ziarnka piasku z miejsca na miejsce.
Podsumowując, gatunek łatwy i ciekawy w chowie, nadający się na pierwszą mrówkę młodego hodowcy.

Pasożyt społeczny – Strongylognathus testeceus (Sierpnica płowa)

Jest to mały gatunek mrówki całkowicie uzależniony od Tetramorium spp. Czerwonobrązowe robotnice mają od 2-3,5 mm. Królowa jest bardzo podobna, lecz może mieć do 5mm długości. Samce także są czerwonobrunatne, rzadziej czarne, z jasnymi czułkami i nogami.
Gatunek praktykujący zdegradowane pasożytnictwo. Królowa po wniknięciu do gniazda gospodarza, zatrzymuje feromonowo produkcję form płciowych Tetramorium. Dzięki temu, kolonie całą energię skupiają na wychowie robotnic swoich, a także robotnic sierpnicy, jednak ich udział w liczebności całej koloni wynosi 1-1,5%. Królowa jest pod opieką robotnic murawki, które traktują ją tak samo jak prawowitą matkę. Sierpnica w spokoju wychowuje swoje formy sexualne, które wyruszą na rójkę w lipcu i sierpniu. Rajdy po niewolników zdarzają się bardzo rzadko i prawdopodobnie kasta robotnic Strongylognathus testeceus zaniknie w toku ewolucyjnym. Występuje wyspowo, jednak tam gdzie znajdują się jej stanowiska jest pospolita.

Rzadki inkwilin – Anergates atratulus

W tym przypadku nie można mówić, o szkodliwym wpływie „pasożytowania” na Tetramorium caespitum, ponieważ gatunek ten wykorzystuje kolonie pozbawione królowej. Co więcej gatunek ten nie posiada nawet robotnic. Królowe o długości 2,7-3,5 mm, ciemnobrązowe, lub nawet czarne. Samce bezskrzydłe, ale z w pełni wykształconymi strukturami tułowia, o długości 2,5-3,2 mm. W osieroconej koloni gospodarza, znajduje się kilka fizjogastrycznych królowych, które zajmują się tylko składaniem jaj, z których powstaną kolejne pokolenia gatunku. Do zapłodnienia samic dochodzi między rodzeństwem w gnieździe (kojarzenie wewnątrzgniazdowe). Gatunek rzadki, w Polsce znany z pojedynczych stanowisk.

Gatunki bliźniacze

W Polsce rodzaj Tetramorium jest reprezentowany przez trzy gatunki. Dodatkowe dwa, można spotkać tylko w ogrzewanych, zamkniętych pomieszczeniach, ponieważ zostały zawleczone z innych terenów i nie są w stanie przetrwać zimy. Różnice pomiędzy tymi trzema gatunkami są subtelne i bardzo trudne do wypatrzenia, co sprawia, że nawet doświadczeni hodowcy mają problem z oznaczeniem okazów, co sprawia, że prawdopodobnie gatunki bliźniacze do T. caespitum pojawiają się w Polsce częściej niż sądzimy.

Gatunki bliźniacze do Tetramorium caespitum
Tetramorium moravicum, bardzo podobne do Tetramorium caespitum, formy sexualne były w Polsce widywane w sierpniu i wrześniu. Gatunek słabo poznany. Występuje tylko na kilku stanowiskach w południowo-wschodniej części kraju.
Tetramorium impurum, bardzo podobne do Tetramorium caespitum. Zastępuje je jednak w górach i na wyżynach. Loty godowe późnym popołudniem od czerwca do września. W Polsce znany głównie z gór.

Gatunki zawleczone
T. caldarium to gatunek pochodzący z Afryki, spotykany w Europie, tylko w ogrzewanych zimą pomieszczeniach np. cieplarnie ogrodów botanicznych i zoologicznych. W Polsce znaleziony tylko raz.
T. insolens to gatunek tropikalny prawdopodobnie pochodzenia orientalnego. W Europie wysępuje tylko w ogrzewanych zimą pomieszczeniach np. cieplarnie ogrodów botanicznych i zoologicznych. W Polsce znaleziony tylko raz.

Nie życzę sobie kopiowania go bez mojej wiedzy.
Awatar użytkownika
geb88
Posty: 1968
Rejestracja: pt 20 paź, 2006
Lokalizacja: Warszawa, Malbork

wt 22 sty, 2013

Świetny artykuł i super, że nie zginął :D
Jak prosiłeś, tak i skrobnę coś od siebie niewiele do tematu dodając.

Moje Tetramorium caespitum hoduję od ponad 3 lat. Kolonia obecnie składa się z kilkuset osobników (na oko ok. 400-500, może więcej?). Jest bardzo aktywna dniem i nocą. Nie mogę powiedzieć żeby kiedykolwiek przechodziła coś podobnego do stagnacji. W gnieździe jest nieustanny ruch, na arenie przesiaduje zawsze kilkadziesiąt do setki robotnic (a może nawet i więcej).
Wbrew pozorom w gnieździe woli miejsca wilgotne (obecnie bloczek y-tonga, przez ok 2,5 roku wcześniej kompakt z korkowym gniazdem). Moja kolonia najlepiej rozwijała się przy temperaturze blisko 30*C (kompakt stał na stacji komputera i dogrzewał się ciepłym powietrzem z zasilacza).
Mrówki te są bardzo wytrzymałe, znoszą przesuszenie jak i nadmiar wody. Mimo wszystko lepiej unikać tego typu sytuacji.
Uwielbiają nasiona - często im je podaję; nasiona lnu i rozgniecione nasiona z karmy dla nimf (z odzysku). Wszamią także gammarus. W porównaniu z innymi gatunkami nie są wybredne, można je nazwać wszystkożernymi.
Na arenę dla nich raczej warto użyć luźnego piasku niż mieszankę z gliny. W twardym podłożu kopią liczne dziury, nawet w cieniutkiej warstwie. Potrafią być bardzo destrukcyjne dla otoczenia, jak i tworzyć z materiału różne konstrukcje.
Po 3 latach i w podanej liczebności robotnice osiągają rozmiar 3,5 do blisko 4 mm. Z zaobserwowanych ciekawostek mogę dodać, że ciągnie je masowo do źródeł światła lub ciepła, a w pionowym gnieździe wolą przesiadywać do góry nogami (w tej pozycji czasem trzymają potomstwo).
Bardzo łatwo jest przeprowadzić adopcję bezlodówkową robotnic do młodej królowej. Wystarczy odjąć z kolonii kilka robotnic i przetrzymać oddzielnie przez kilka godzin (myślę minimum 6). Później można podrzucać je (najlepiej pojedynczo) królowej. Robotnic nie należy straszyć, żeby nie spanikowały i atakowały królowej. Nie powinno być strat, chociaz mogą się zdarzyć odstępstwa od reguły.
Nie ma głupich pytań. Bywają tylko głupie odpowiedzi, więc pytaj śmiało :)
Newbie's Defender
O mnie |Blog o hodowli mrówek|Blog Temnothorax corticalis|Blog Leptothorax acervorum|Opowieść Camponotus herculeanus
Awatar użytkownika
Pard
Posty: 26
Rejestracja: pn 14 maja, 2012
Lokalizacja: Wrocław

wt 02 kwie, 2013

Super! patry090 naprawdę świetnie opisałeś te gatunki z Tetramorium caespitum na czele :D Ty geb88 oczywiście tez ciekawie naświetliłaś innym swoje obserwacje :>
Moja kolonia tetrasów niestety strasznie zmarniała, królowa miała już około 20 robotnic, które powoli z niewyjaśnionych mi przyczyn poumierały. Teraz po zimowaniu ostała się tylko jedna robo, a królowa nie chce składać żadnych jaj :<
Ostatnio zmieniony wt 25 mar, 2014 przez Pard, łącznie zmieniany 3 razy.
patry090
Posty: 614
Rejestracja: ndz 25 kwie, 2010
Lokalizacja: łodzkie

śr 03 kwie, 2013

Pard pisze:Super! patry090 naprawdę świetnie opisałeś te gatunki z Tetramorium caespitum na czele :D Ty geb88 oczywiście tez ciekawie naświetliłaś innym swoje obserwacje :>
Moja kolonia tetrasów niestety strasznie pampers, królowa miała już około 20 robotnic, które powoli z niewyjaśnionych mi przyczyn poumierały. Teraz po zimowaniu ostała się tylko jedna robo, a królowa nie chce składać żadnych jaj :<

Karm je dobrze to jeszcze odbiją ;) W razie czego w sezonie mogę podrzucić trochę poczwarek, ale musisz się przypomnieć.
apis
Posty: 4
Rejestracja: czw 16 sty, 2014

sob 25 sty, 2014

Dzięki :) Jaj jutro zamawiam tetrasy. Fajnie, że więcej się dowiedziałem.
ODPOWIEDZ